Terminy pierwotne specyficzne socjologii ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ grupa spoleczna (spolecznosc) wiez spoleczna rola spoleczna GRUPA SPOLECZNA jest zbiorem indywiduow, z ktorych kazde ma swiadomosc przynaleznosci do tego zbioru. S->Z1 War. tylko konieczny; dlatego nie "jest to". Nie jest wyst., bo kontrprzyklad: ktos ma swiadomosc nalezenia do zbioru kobiet. Wykazac, ze konieczny to wykazac brak kontrprzykladu do zdania ~Z1->~S, a wiec ~Z1 i S. Np. gdyby Kowalski nie mial swiadomosci nalezenia do babtystow, a byl babtysta. Zbior indywiduow uznajacych za wspolny (w tym zbiorze) pewien system norm postepowania, w ktorym miesci sie obowiazek troski o dobro czlonkow tego zbioru, jest GRUPA SPOLECZNA. War. tylko wystarczajacy. Nie jest konieczny, bo kontrprzyklad: klasa szkolna w pierwszych chwilach jej utworzenia jest grupa spoleczna, a ... Wykazac, ze wystarczajacy, to wykazac brak kontrprzykladow, tj. sytuacji, ze jakis zbior uznaje ... a nie jest grupa spoleczna. ----------------------------------- Sa to definicje projektujace czastkowe, jesli termin "grupa spoleczna" traktuje sie jako pozbawiony dotad znaczenia w jezyku danej teorii, a majacy znaczenie dopiero od momentu podania definicji. Sa to definicje sprawozdawcze czastkowe, jesli termin "grupa spoleczna" traktuje sie jako majacy juz w teorii okreslone znaczenie dzieki wystepowaniu w pewnych kontekstach. Tylko przy tym drugim ujeciu jest celowe testowac definicje przez kontrprzyklady. Definicje takie, jako prawdziwe zdania teorii maja role podobna do aksjomatow systemu dedukcyjnego. Poniewaz nie sa to aksjomaty w scislym znaczeniu, ich role okresla sie terminem: postulaty znaczeniowe. ---------------------------------------------- Miedzy indywiduami A i B zachodzi WIEZ SPOLECZNA wtedy i tylko wtedy, gdy naleza do tej samej grupy spolecznej. [?] Przyklady: pokrewienstwo, kolezenstwo, przyjazn, swiadomosc narodowa, swiadomosc klasowa, lojalnosc w mafii Nie sa wieziami spolecznymi relacje takie jak konflikt. ------------------------------------ Indywiduum A pelni w grupi pewna ROLE SPOLECZNA wtedy i tylko wtedy, gdy A wykonuje w sposob systematyczny okreslone czynnosci sluzace trwaniu lub rozwojowi grupy, przy jej akceptacji dla tego postepowania. Przyklady: przywodca, jego "adiutant", czarownik, naczelnik, czlonek starszyzny, posel, minister, dziennikarz, lekarz, nauczyciel, blazen, kaplan, matka, zona, uznany prorok. Nie: prorok samozwanczy, krol samozwanczy, buntownik, zlodziej, heretyk, outsider, ---------------------------------------- Terminy logiczne potrzebne w socjologii ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ indywiduum, zbior, element zbioru, relacja, struktura, uporzadkowanie, Inne terminy spoza socjologii ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ uprawnienie, zobowiazanie (powinnosc), dzialanie, postepowanie, regula postepowania, norma postepowania, swiadomosc, wspolny, interes, zadanie, poglad, motywacja ============================================================================ Terminy zdefiniowane ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ atomizacja spoleczna w zbiorze Z stan, w ktorym nie istnieje wiez spoleczna w stopniu oczekiwanym od Z. biznesmen czy jest to rola spoleczna? Np. rzemieslnik (kowal, szewc, krawiec) w tradycyjnej spolecznosci to byla rola spoleczna, poniewaz pewien system norm cechowych lub zwyczajowych okreslal jego sposob wykonywania zawodu pod katem dobra grupy. Czy analogiczna role spelnia tzw. etyka biznesu? bunt spoleczny jest reakcja obronna grupy spolecznej przeciw innej grupie lub jednostce Nie jest to war.wyst., bo spelnia te definicje wojna miedzy narodami. Dalsze precyzowanie moze uwzglednic typ grupy spolecznej bedacej podmiotem protestu, rodzaj wchodzacej w gre szkody czy krzywdy, formy dzialania itd. demokratyczne spoleczenstwo spoleczenstwo, ktorego funkcjonowanie jest regulowane przez instytucje demokratyczne. dystans spoleczny relacja miedzy czlonkami grupy spolecznej majacymi w niej rozne role, tak zdefiniowane, ze ogranicza to formy kontaktu. Np. miedzy czlonkami roznych kast, miedzy wladca i poddanymi, miedzy mezem i zona w rodzinie patriarchalnej, miedzy czlonkami organizacji konspiracyjnej. egalitaryzm poglad, wedle ktorego wewnatrz grupy nie powinno byc roznic co do stanu posiadania, przyslugujacych uprawnien itp. Moze tez obejmowac postulat minimalizacji dystansu spolecznego (np. zniesienie stopni oficerskich w armii rewolucyjnej). Problem: czy zbior zwolennikow egalitaryzmu stanowi grupe spoleczna? elita (1) grupa spoleczna S1 bedaca taka mniejszoscia wewnatrz grupy S2, ze czlonkowie S1 odznaczaja sie cechami wysoko cenionymi przez czlonkow S2. (2) grupa spoleczna bedaca uprzywilejowana mniejszoscia wewnatrz innej grupy. ============================================================================ Jak prawidlowe definiowane pomaga w badaniu socjologicznym ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Problem: czy upowszechnienie sie egalitaryzmu w jakiejs grupie przeciwdziala powstawaniu elit? Odpowiedz: tak, przy sensie (2). Przy sensie (1) zalezy to od tego, jakie wartosci cenione sa w grupie; np. zarliwosc w szerzeniu egalitaryzmu moze doprowadzic do powstania elity rewolucyjnej. Trzeba wiec rozwazac problem osobno dla roznych rodzajow cech. Np. czy egalitaryzm dopuszcza wytworzenie sie elity intelektualnej? To zalezy od innych elementow w pogladach czy nastawieniach panujacych w grupie. Czasem sam fakt przewagi intelektualnej moze byc odbierany jako niezgodny z egalitaryzmem; czasem zas odebrany jako niezgodny dopiero wtedy, gdyby wyzszosc intelektualna miala pociagac np. wyzszy status materialny. Dopuszczenie przez egalitaryzm wyzszosci umyslowej nie nagradzanej materialnie jeszcze moze nie wystarczyc do powstania elity. To z kolei zalezy od tego, czy jest mozliwa motywacja do zdobywania wyzszych kwalifikacji pozbawiona calkowicie motywacji materialnej. W pewnych grupach (np. spolecznosciach zakonnych) wydaje sie to mozliwe, w innych nie. Stad, diagnoza i porada powiny sie zaczac od zbadania dominujacych w danej grupie motywacji. ---------------------------------------- Problem: czy w spoleczenstwie demokratycznym moze sie zdarzyc bunt spoleczny? Trzeba uzupelnic obie definicje (w stosunku do podanych wyzej). Jesli pojecie buntu wyklucza postepowanie praworzadne, a spoleczenstwem demokratycznym jest takie, w ktorym ogol przestrzega praworzadnosci, to bunt w takim spoleczenstwie nie jest mozliwy w sensie pszychologicznym (tzn. ze wzgledu na powszechny stan swiadomosci). Miejsce buntu zajmuje wtedy protest lub inna akcja samoobronna w ramach prawa. Mozna jednak operowac szerszym (slabszym) pojeciem demokracji, ktore ma w swej tresci istnienie pewnych instutucji demokratycznych, ale niekoniecznie stan swiadomosci spolecznej ceniacej wysoko praworzadnosc. Ta analiza pojeciowa zwraca uwage na role idei praworzadnosci, co powinno znalezc wyraz w odpowiednich diagnozach i poradach spolecznych.